رجعت کنندگان کیانند؟

با دقت در احادیث اهل بیت معلوم مى شوداز یك طرف از علماء و شهداء و صلحا و ائمه اطهار(علیهم السلام) و حتى بعضى از انبیاء (خوبان در درجه بالا) و از طرف دیگر عده اى از افراد كافر (در حد بالاى كفر) رجعت خواهند نمود.

رجعت انبیا:

از روایات بدست مى آید كه از میان پیامبران، پیامبر گرامى اسلام و هفتاد پیامبر كه از آن جمله حضرت اسماعیل فرزند حزقیل پیغمبر است رجعت مى كند. حضرت امام حسین(علیه السلام) در میان یاران خود كه با او بودند مى آید و هفتاد پیامبر نیز به ترتیبى كه مبعوث شدند به همراه حضرت موسى بن عمران با او هستند آنگاه حضرت قائم(علیه السلام) خاتم را به امام حسین(علیه السلام) مى سپارد و اوست كه غسل دادن و كفن كردن و حنوط وى را عهده دار مى گردد و او را در آرامگاه خویش به خاك مى سپارد.

رجعت ائمه(علیهم السلام):

ائمه(علیهم السلام) رجعت خواهند فرمود و یكى بعد از دیگرى زمام حكومت اسلامى را در جهان بر عهده مى گیرند. مؤید این مطلب روایات فراوانى است كه فقط براى نمونه به روایتى از امام سجاد(علیه السلام) در تأویل آیه 85 سوره قصص اشاره مى كنیم كه فرمودند: یعنى پیامبر با شما و امیرمؤمنان و امامان اهل بیت(علیهم السلام) در عصر ظهور به دنیا باز مى گردند. اولین امام بعد از امام زمان ـ ارواحنا فداه ـ كه رجعت مى فرماید امام حسین(علیه السلام) مى باشند كه باز هم احادیث فراوانى بر آن دلالت دارد.

رجعت صلحا و شهدا و علما:

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «رجعت براى همه مردم نیست بلكه براى گروههایى خاص است: مؤمنان خالص و كافران خالص.» امامان معصوم(علیهم السلام) شیعیان خود را به دعا دستور داده اند كه از خدا بخواهند كه آنان را پس از ظهور حضرت مهدى(علیه السلام) به دنیا باز گرداند تا آنان روزگار پر شكوه حكومت او را درك نمایند. (مثل سفارش به دعاى عهد).

رجعت دشمنان حق:

طبق حدیثى كه از امام صادق(علیه السلام) گذشت، كافران خالص هم به دنیا باز مى گردند تا گوشه اى از سزاى اعمال ننگین خود را ببینند كه بدین وسیله مؤمنین شكوه اسلام و ذلت و خوارى سران كفررا خواهند دید و احساس عظمت براى اسلام خواهند كرد و دل ایشان شاد خواهد شد. در دعاى ندبه مى خوانیم، كجاست آن كسى كه انتقام خون انبیاء الهى و خون پاك سیدالشهداء را بگیرد. در پایان یاد آور مى شویم كه مسأله رجعت و ظهور امام عصر ـ عجل الله تعالى فرجه ـ دو رویداد مستقل از یكدیگرند. البته بر اساس روایات موجود، بین ظهور حضرت مهدى منتظرـ عجل الله تعالى فرجه ـ  و وقوع رجعت پیوند زمانى وجود دارد، ولى این پیوند هرگز نشانه اتحاد و یگانگى دو مسأله نمى باشد.

هدف از رجعت:

مهمترین سؤالى كه در برابر این عقیده مطرح مى شود این است كه هدف از رجعت قبل از رستاخیز عمومى انسانها چیست ؟ با توجه به آنچه از روایات اسلامى استفاده مى شود این موضوع جنبه همگانى ندارد ، بلكه اختصاص به مؤمنان صالح العملى دارد كه در یك مرحله عالى از ایمان قرار دارند ، و همچنین كفار و طاغیان ستمگرى كه در مرحله منحطى از كفر و ظلم قرار دارند ، چنین به نظر مى رسد كه بازگشت مجدد این دو گروه به زندگى دنیا به منظور تكمیل یك حلقه تكاملى گروه اول و چشیدن كیفر دنیوى گروه دوم است . 
به تعبیر دیگر گروهى از مؤمنان خالص كه در مسیر تكامل معنوى با موانع و عوائقى در زندگى خود روبرو شده اند و تكامل آنها ناتمام مانده است حكمت الهى ایجاب مى كند كه سیر تكاملى خود را از طریق بازگشت مجدد به این جهان ادامه دهند ، شاهد و ناظر حكومت جهانى حق و عدالت باشند و در بناى این حكومت شركت جویند ، چرا كه شركت در تشكیل چنین حكومتى از بزرگترین افتخارات است . 
و بعكس گروهى از منافقان و جباران سرسخت علاوه بر كیفر خاص خود در رستاخیز باید مجازاتهائى در این جهان ، نظیر آنچه اقوام سركشى مانند فرعونیان و عاد و ثمود و قوم لوط دیدند در همین دنیا ببینند ، و تنها راه آن رجعت است . 
امام صادق (علیه السلام) در حدیثى مى فرماید ، ان الرجعة لیست بعامة ، و هى خاصة ، لا یرجع الا من محض الایمان محضا ، أو محض الشرك محضا : رجعت عمومى نیست بلكه جنبه خصوصى دارد ، تنها گروهى بازگشت مى كنند كه ایمان خالص یا شرك خالص دارند . 
این احتمال نیز وجود دارد كه بازگشت این دو گروه در آن مقطع خاص تاریخ بشر به عنوان دو درس بزرگ و دو نشانه مهم از عظمت خدا و مساله رستاخیز ( مبدا و معاد ) براى انسانها است ، تا با مشاهده آن به اوج تكامل معنوى و ایمان برسند و از هیچ نظر كمبودى نداشته باشند.

برخی شبهات رجعت:

بعضى افراد نا آگاهانه یا مغرضانه به رجعت اشكالاتى وارد كرده اند، البته وقتى با دلایل قطعی، رجعت ثابت شد دیگر جایى براى اشكال نخواهد ماند برخى از شبهات به معاد جسمانى بازگشت دارد كه پاسخ آنها همان پاسخهایى است كه در معاد جسمانى داده مى شود غیر از این دسته فقط به دو اشكال به عنوان نمونه پاسخ داده مى شود:

1) رجعت با تناسخ چه تفاوتى دارد؟

پاسخ: نظریه «تناسخ» بر اساس انكار قیامت پى ریزى شده و پیروان این مكتب، پاداش و كیفر اعمال و رفتار را منحصر به دنیا مى دانند.

چكیده این عقیده آن است كه: «جهان آفرینش پیوسته در گردش است و هر دوره اى تكرار دوره پیشین بوده و این گردش و تكرار پایان ندارد. روح هر انسانى پس از مرگ بار دیگر به دنیا باز مى گردد، و این بازگشت مبتنى بر كردار و رفتار پیشین اوست. اگر در روزگار گذشته به كارهاى نیك و شایسته دست زده، دوران بعد را با شادى و خوشى سپرى مى كند، و اگر مرتكب اعمال ناروا و زشت شده، گرفتار حزن و اندوه مى گردد.» از این بیان به روشنى مى توان فهمید كه تناسخ هیچگونه سازگارى و مشابهت با رجعت ندارد.

منتقدان به رجعت هرگز منكر قیامت نیستند، بلكه یقین به وقوع این رستاخیز بزرگ همگانى دارند. آنان هیچگاه از تكرار بى نهایت دوره هاى آفرینش گفتگو نمى كنند. و از همه مهمتر آنكه بنا بر عقیده رجعت هرگز روح انسان به جسم شخص دیگر منتقل نمى شود، بلكه روح شخص رجعت كننده به جسم خود او تعلق مى یابد. قائلان به تناسخ بازگشت انسان را به این جهان به عنوان معاد تلقّى كرده و این بازگشت را درباره همه افراد بشر باور دارند. در حالى كه معتقدان به رجعت، تنها بازگشت گروهى بس انگشت شمار به این جهان را معتقدند پس از آن بار دیگر به سوى قیامت شتافته دوباره محشور خواهند شد.

2) آیا قرآن، عقیده رجعت را نفى مى كند؟!

مى گویند: قرآن در آیه 95 سوره انبیاء بازگشت كفّار را به جهان نفى مى كند: «بر اهالى سرزمینى كه نابودشان كردیم، بازگشت نیست.»

از این آیه و مفهوم آن چنین استنباط مى شود كه بازگشت گروه نابود شده ـ كه طبعاً كافرند ـ ممنوع است.

در پاسخ سه نكته را یاد آور مى شویم:

1 ـ در این آیه بازگشت همه كافران ممنوع شمرده نشده، بلكه تنها از گروهى سخن مى گوید كه به عذاب الهى گرفتار و نابود شده اند، بنابر این با این آیه نمى توان بر ممنوع بودن بازگشت همه كافران استدلال نمود.

2 ـ قرآن بازگشتى را كه در آن با اعمال صالح، گذشته را جبران كنند ممنوع اعلام مى كند و ممنوعیّت این رجعت بر ممنوع بودن رجعت به شكل دیگر كه در آن امكان عمل صالح و میدان براى كار نیست، دلالت ندارد، چرا كه در آیه قبل، از مؤمنان نیكوكار سخن به میان آمده كه پاداش اخروى اینان از بین نخواهد رفت و تلاشهایشان در پیشگاه الهى ثبت مى شود. سپس در آیه بعد از كفّارى یاد مى كند كه در اثر گناه و نافرمانى هلاك شده اند. آنگاه اعلام مى دارد كه بازگشت این گروه به دنیا ممكن نیست. بدیهى است كه مفهوم جمله این است كه كافران و بد كاران در عالم آخرت بهره اى ندارند و به پاداش دست نمى یابند. و نیز نمى توانند براى جبران كارنامه سیاه خود بار دیگر به دنیا باز گردند.

3 ـ آیه یاد شده فقط از كفّار سخن مى گوید، و درباره رجعت دیگر انسانها سكوت كرده است. با توجه به این نكات معلوم مى شود كه استدلال به این آیه بر ممنوعیّت اصل رجعت شگفت آور است. زیرا هدف از رجعت انجام عمل صالح و جبران گذشته كافران و تبهكاران نیست. بلكه آنان بدین جهت به دنیا باز گردانده مى شود كه شكوه و عظمت مؤمنان را ببینند و سر افكنده شده بر گذشته تاریك خود افسوس خورند، یا از مشاهده این شوكت و جلال به خشم آیند. 

نظر شیعه درباره رجعت:

مكتب تشیّع بر اساس پیروى از قرآن و خاندان رسالت، استوار است. بدیهى است كه در شناخت و دریافت معارف اسلامى باید به این دو گوهر گرانبها چنگ زد. شیعه این اعتقاد را نه از پیش خود ساخته، بلكه بنیانگزار آئین اسلام در سخنان گهربار خود پیوسته بر آن تأكید ورزیده است كه قطعیت آن احادیث بسیار، بر هیچ مسلمانى قابل انكار نیست. علامه مجلسى (ره) شمار روایات رجعت را نزدیك به دویست حدیث معرفى كرده و مانند شیخ حر عاملى (ره) معتقد به تواتر آنها شده است. بسیارى از بزرگان در كتب خود به اجماع شیعه امامیه بر حقانیت رجعت تأكید نموده اند كه از آن جمله اند: شیخ طبرسى در مجمع البیان⁽⁴⁾ ابن بابویه قمى در اعتقادات، سید مرتضى علم الهدى و... پس شیعه با پیروى از قرآن و پیامبر و ائمه معصومین كه ـ بیان كننده اسلام اصیل هستند ـ رجعت را جوهر اعتقاد جدایى ناپذیر و مسلّم و ضرورى خود مى داند و نه تنها آنرا براى خود موجب ضعف نمى داند بلكه باعث افتخار خود قلمداد مى نماید. آخرین سخن اینكه شیعه در عین اعتقاد به رجعت كه آنرا از مكتب ائمه اهلبیت (علیهم السلام) گرفته است ، منكران رجعت را كافر نمى شمرد ، چرا كه رجعت از ضروریات مذهب شیعه است ، نه از ضروریات اسلام ، بنا بر این رشته اخوت اسلامى را با دیگران به خاطر آن نمى گسلد ولى به دفاع منطقى از عقیده خود ادامه مى دهد . این نیز قابل توجه است كه احیانا خرافات بسیارى با مساله رجعت آمیخته شده كه چهره آن را در نظر بعضى دگرگون ساخته است ، لازم است پایه را بر احادیث صحیح بگذاریم و از احادیث مخدوش و مشكوك بپرهیزیم .

منبع:http://library.tebyan.net/